حسب موقع رهیافته ( قاعده البیانات الشامله للمسلمین الجدد و المبلّغین و المهتدون) أما ما ورد عن أم المؤمنین أم سلمه فعلى ما یلی:
۱ – المعجم الکبیر عن أُمّ سلمه : کان علیّ على الحقّ ؛ من اتّبعه اتّبع الحقّ ، ومن ترکه ترک الحقّ ، عهداً معهوداً قبل یومه هذا ( ۱ ) .
۲ – تاریخ دمشق عن أُمّ سلمه : والله إنّ علیّاً على الحقّ قبل الیوم وبعد الیوم ، عهداً معهوداً وقضاءً مقضیّاً ( ۲ ) .
۳ – المستدرک على الصحیحین عن أُمّ سلمه : إنّ النبیّ ( صلى الله علیه وآله ) کان إذا غضب لم یجترئ أحد منّا یکلّمه غیر علیّ بن أبی طالب ( ۳ ) .
۴ – خصائص أمیر المؤمنین عن أُمّ سلمه : إنّ أقرب الناس عهداً برسول الله ( صلى الله علیه وآله ) علیّ ( علیه السلام ) ( ۴ ) .
۵ – المستدرک على الصحیحین عن أبی موسى عن أُمّ سلمه : والذی أحلف به ، إن کان علیّ لأقرب الناس عهداً برسول الله ( صلى الله علیه وآله ) ؛ عُدْنا رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) غداهً وهو یقول : ” جاء علیّ ؟ جاء علیّ ؟ ” مراراً ، فقالت فاطمه ( علیها السلام ) : کأنّک بعثته فی حاجه .
قالت : فجاء بعدُ . قالت أُمّ سلمه : فظننت أنّ له إلیه حاجه ، فخرجنا من البیت فقعدنا عند الباب ، وکنت من أدناهم إلى الباب ، فأکبّ علیه رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) وجعل یُسارّه ویناجیه ، ثمّ قُبض رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) من یومه ذلک ، فکان علیّ أقرب الناس عهداً ( ۵ ) .
۶ – تاریخ دمشق عن زید بن أرقم : دخلت على أُمّ سلمه زوج النبیّ ( صلى الله علیه وآله ) فقالت : ممّن أنت ؟ قلت : من أهل الکوفه . قالت : مِن الذین یُسَبّ فیهم رسول الله ؟ قلت : لا والله یا أمه ، ما سمعت أحداً یسبّ رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) . قالت : بلى والله ، إنّهم یقولون : فعل الله بعلیّ ومن یحبّه ، وقد کان – والله – رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) یحبّه ! ( ۶ )
۷ – تاریخ الطبری عن أبی عمره – قبل حرب الجمل – : قامت أُمّ سلمه فقالت : یا أمیر المؤمنین ، لولا أن أعصی الله عزّ وجلّ وأنّک لا تقبله منّی لخرجت معک ، وهذا ابنی عمر – والله لهو أعزّ علیَّ من نفسی – یخرج معک فیشهد مشاهدک . فخرج فلم یزل معه ( ۷ ) .
عائشه
۸ – التاریخ الکبیر عن عائشه : أعلم الناس بالسنّه علیّ بن أبی طالب ( علیه السلام ) ( ۸ ) .
۹ – أنساب الأشراف عن عائشه : هو أعلم مَن بقی بالسنّه ( ۹ ) .
۱۰ – شواهد التنزیل عن عائشه : علیّ ( علیه السلام ) أعلم أصحاب محمّد ( صلى الله علیه وآله ) بما أُنزل على محمّد ( صلى الله علیه وآله ) ( ۱۰ ) .
۱۱ – خصائص أمیر المؤمنین عن جمیع بن عمیر : دخلت مع أُمّی على عائشه ، فسمعتها تسألها من وراء الحجاب عن علیّ ( علیه السلام ) ، فقالت : تسألینی عن رجل ما أعلم أحداً کان أحبّ إلى رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) منه ولا أحبّ إلیه من امرأته ؟ ! ( ۱۱ )
۱۲ – المصنّف عن جمیع بن عمیر : دخلت على عائشه أنا وأُمّی وخالتی ، فسألناها : کیف کان علیّ ( علیه السلام ) عنده ؟
فقالت : تسألونی عن رجل وضع یده من رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) موضعاً لم یضعها أحد ، وسالت نفسه فی یده ومسح بها وجهه ومات ، فقیل : أین یدفنوه ؟ فقال علیّ ( علیه السلام ) : ما فی الأرض بقعه أحبّ إلى الله من بقعه قبض فیها نبیّه ، فدفنّاه ؟ ! ( ۱۲ )
۱۳ – تاریخ دمشق عن صدقه بن سعید عن جمیع بن عمیر : أنّ أُمّه وخالته دخلتا على عائشه ، فقالتا : یا أُمّ المؤمنین ، أخبرینا عن علیّ ( علیه السلام ) .
قالت : أیَّ شیء تسألنَ ؟ ! عن رجل وضع یده من رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) موضعاً فسالت نفسه فی یده فمسح بها وجهه ، واختلفوا فی دفنه ، فقال : إنّ أحبّ البقاع إلى الله مکانٌ قبض فیه نبیّه ؟ !
قالتا ( ۱۳ ) : فَلِمَ خرجتِ علیه ؟
قالت : أمرٌ قُضی ؛ لوددت أن أفدیه بما على الأرض ! ( ۱۴ ) .
۱۴ – تاریخ بغداد عن نُبیط بن شریط الأشجعی : لمّا فرغ علیّ بن أبی طالب من قتال أهل النهروان قفل أبو قتاده الأنصاری ومعه ستّون أو سبعون من الأنصار . قال : فبدأ بعائشه ، قال أبو قتاده : فلمّا دخلت علیها قالت : ما وراؤک ؟
فأخبرتها أنّه لمّا تفرّقت المُحَکّمَه من عسکر أمیر المؤمنین لحقناهم فقتلناهم . . .
فقالت عائشه : ما یمنعنی ما بینی وبین علیّ أن أقول الحقّ ؛ سمعت النبیّ ( صلى الله علیه وآله ) یقول : تفترق أُمّتی على فرقتین ، تمرق بینهما فرقه محلِّقون رؤوسهم ، مُحْفُون شواربهم ، أُزُرهم إلى أنصاف سُوقهم ، یقرؤون القرآن لا یتجاوز تراقیهم ، یقتلهم أحبّهم إلیّ وأحبّهم إلى الله تعالى .
فقلت : یا أُمّ المؤمنین ، فأنتِ تعلمین هذا فَلِمَ کان الذی منک ؟ !
قالت : یا أبا قتاده ، وکان أمر الله قدراً مقدوراً ، وللقدر أسباب ( ۱۵ ) .
۱۵ – شرح نهج البلاغه عن مسروق : أنّ عائشه قالت له لمّا عرفت أنّ علیّاً ( علیه السلام ) قتل ذا الثُّدَیّه : لعن الله عمرو بن العاص ! فإنّه کتب إلیّ یخبرنی أنّه قتله بالإسکندریّه ، ألا إنّه لیس یمنعنی ما فی نفسی أن أقول ما سمعته من رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) ؛ یقول : یقتله خیر أُمّتی من بعدی ( ۱۶ ) .
۱۶ – الاستیعاب عن عائشه – لمّا بلغها قتل علیّ ( علیه السلام ) – : لِتصنع العرب ما شاءت ! فلیس أحد ینهاها ( ۱۷ ).
میمونه
۱۷ – المصنّف عن أبی إسحاق عن جدّته میمونه : لمّا کانت الفرقه قیل لمیمونه بنت الحارث : یا أُمّ المؤمنین ! فقالت : علیکم بابن أبی طالب ؛ فوَالله ما ضلّ ولا ضُلّ به ( ۱۸ ) .
۱۸ – المستدرک على الصحیحین عن جُریّ بن کلیب العامری : لمّا سار علیّ ( علیه السلام )
إلى صفّین کرهت القتال ، فأتیت المدینه ، فدخلت على میمونه بنت الحارث ، فقالت : ممّن أنت ؟ قلت : من أهل الکوفه . قالت : من أیّهم ؟ قلت : من بنی عامر .
قالت : رحباً على رحب وقرباً على قرب تجیء ، ما جاء بک ؟ قلت : سار علیّ ( علیه السلام ) إلى صفّین وکرهت القتال ، فجئنا إلى هاهنا . قالت : أکنت بایعته ؟ قلت : نعم .
قالت : فارجع إلیه فکن معه ؛ فوَالله ما ضلّ ولا ضُلّ به ( ۱۹ ) .
۱۹ – المعجم الکبیر عن جریّ بن سمره : لمّا کان بین أهل البصره الذی کان بینهم وبین علیّ بن أبی طالب ( علیه السلام ) ، انطلقت حتى أتیت المدینه ، فأتیت میمونه بنت الحارث ، وهی من بنی هلال ، فسلّمت علیها ، فقالت : ممّن الرجل ؟ قلت : من أهل العراق . قالت : من أیّ أهل العراق ؟ قلت : من أهل الکوفه . قالت : من أیّ أهل الکوفه ؟ قلت : من بنی عامر . فقالت : مَرحى ! قرباً على قرب ورحباً على رحب ، فمجئ ما جاء بک ؟ قلت : کان بین علیّ ( علیه السلام ) وطلحه والزبیر الذی کان ، فأقبلت فبایعت علیّاً . قالت : فالْحَق به ؛ فوَالله ما ضلّ ولا ضُلّ به – حتى قالتها ثلاثاً – ( ۲۰ ) .
ــــــــــــــــــــــــــ
( ۱ ) المعجم الکبیر : ۲۳ / ۳۳۰ / ۷۵۸ وص ۳۹۶ / ۹۴۶ نحوه ؛ کشف الغمّه : ۱ / ۱۴۳ وص ۱۴۶ نحوه .
( ۲ ) تاریخ دمشق : ۴۲ / ۴۴۹ ؛ کشف الغمّه : ۱ / ۱۴۶ ولیس فیه ” بعد الیوم ” .
( ۳ ) المستدرک على الصحیحین : ۳ / ۱۴۱ / ۴۶۴۷ ، المعجم الأوسط : ۴ / ۳۱۸ / ۴۳۱۴ ، أنساب الأشراف : ۲ / ۳۵۵ .
( ۴ ) خصائص أمیر المؤمنین للنسائی : ۲۸۳ / ۱۵۳ ؛ المناقب للکوفی : ۱ / ۴۵۶ .
( ۵ ) المستدرک على الصحیحین : ۳ / ۱۴۹ / ۴۶۷۱ ، مسند ابن حنبل : ۱۰ / ۱۹۰ / ۲۶۶۲۷ ، المصنّف لابن أبی شیبه : ۷ / ۴۹۴ / ۳ ، مسند أبی یعلى : ۶ / ۲۵۷ / ۶۸۹۸ ، خصائص أمیر المؤمنین للنسائی : ۲۸۳ / ۱۵۴ ، تاریخ دمشق : ۴۲ / ۳۹۴ / ۹۰۰۸ وص ۳۹۵ ؛ المناقب للکوفی : ۱ / ۴۵۶ کلّها عن أُمّ موسى عن أُمّ سلمه نحوه وراجع المعجم الکبیر : ۲۳ / ۳۷۵ / ۸۸۷ .
( ۶ ) تاریخ دمشق : ۴۲ / ۲۶۵ ، المعجم الأوسط : ۱ / ۱۱۱ / ۳۴۴ ، المصنّف لابن أبی شیبه : ۷ / ۵۰۳ / ۵۰ عن أبی عبد الله الجدلی وکلاهما نحوه .
( ۷ ) تاریخ الطبری : ۴ / ۴۵۱ ، الکامل فی التاریخ : ۲ / ۳۲۳ وفیه ” وهذا ابن عمّی ” بدل ” وهذا ابنی عمر ” وراجع الفتوح : ۲ / ۴۵۶ .
( ۸ ) التاریخ الکبیر : ۳ / ۲۲۸ / ۷۶۷ ، تاریخ دمشق : ۴۲ / ۴۰۸ ، الاستیعاب : ۳ / ۲۰۶ / ۱۸۷۵ ، المناقب للخوارزمی : ۹۱ / ۸۴ کلاهما نحوه .
( ۹ ) أنساب الأشراف : ۲ / ۳۶۵ ، تاریخ دمشق : ۴۲ / ۴۰۸ .
( ۱۰ ) شواهد التنزیل : ۱ / ۴۷ / ۴۰ .
( ۱۱ ) خصائص أمیر المؤمنین للنسائی : ۲۱۱ / ۱۱۲ و ح ۱۱۱ ، المناقب للخوارزمی : ۷۹ / ۶۳ کلاهما نحوه وراجع سنن الترمذی : ۵ / ۷۰۱ / ۳۸۷۴ ، المستدرک على الصحیحین : ۳ / ۱۷۱ / ۴۷۴۴ ، تاریخ دمشق : ۴۲ / ۲۶۰ – ۲۶۴ .
( ۱۲ ) المصنّف لابن أبی شیبه : ۷ / ۵۰۱ / ۳۸ ؛ الأمالی للطوسی : ۳۸۲ / ۸۲۰ نحوه ، المناقب للکوفی : ۲ / ۹۱ / ۵۷۷ .
( ۱۳ ) فی المصدر : ” قالت ” ، والصحیح ما أثبتناه کما فی مسند أبی یعلى .
( ۱۴ ) تاریخ دمشق : ۴۲ / ۳۹۴ ، مسند أبی یعلى : ۴ / ۴۲۲ / ۴۸۴۵ .
( ۱۵ ) تاریخ بغداد : ۱ / ۱۶۰ / ۱۰ .
( ۱۶ ) شرح نهج البلاغه : ۲ / ۲۶۸ وراجع المناقب لابن المغازلی : ۵۶ / ۷۹ وکشف الغمّه : ۱ / ۱۴۷ ، شرح الأخبار : ۱ / ۱۴۲ / ۷۴ .
( ۱۷ ) الاستیعاب : ۳ / ۲۱۸ / ۱۸۷۵ ، الریاض النضره : ۳ / ۲۳۷ .
( ۱۸ ) المصنّف لابن أبی شیبه : ۷ / ۵۰۴ / ۶۰ .
( ۱۹ ) المستدرک على الصحیحین : ۳ / ۱۵۲ / ۴۶۸۰ .
( ۲۰ ) المعجم الکبیر : ۲۴ / ۹ / ۱۲ وراجع الأمالی للطوسی : ۵۰۵ / ۱۱۰۷ .
المصدر: موسوعه الإمام علی(ع) فی الکتاب والسنه والتاریخ / الشیخ محمد الریشهری
حوزه
