به گزارش رهیافتگان (پایگاه جامع مبلغین و تازه مسلمانان )مهم است که به چه کسی میخواهید اثبات نمایید و اساساً چرا میخواهید ثابت کنید، و چرا به او به شما اثبات ننماید که تنها معنای “ولایت” دستی میباشد؟!
آیا شما میتوانید با کسی که کمترین معلوماتی از زبان و ادبیات عربی ندارد، بحث “ادبی” کنید؟ و با کسی که قرآن کریم با تأمل و تفکر تلاوت نمینماید، بحث قرآنی بنمایید؟ و یا اساساً با کسی که نمیخواهد قبول کند و بهانهجویی نمایید، بحث کنید؟!
بفرمایید: «اگر به زعم شما، تنها معنی “ولایت” دوستی میباشد، خُب ایشان را دوست بدارید و ببینید چه کسانی در طول تاریخ ایشان را دوست داشتند و چه کسانی نداشتند؟! البته دوست داشتن نیز فقط یک حالت قلبی و یا یک جملۀ لفظی نیست، بلکه باید در عمل ظهور و بروز یابد. چنان که دشمن داشتن و تنفر نیز فقط یک حالت قلبی یا لفظ نیست و ظهور و بروز دارد. پس باید مواضع نظری و عملی خود را به نسبت همان “حُبّ” اتخاذ نمایید. لذا خداوند متعال در قرآن کریم نفرمود که اهل بیت علیهم السلام را بشناسید و به آنها محبت داشته باشید، بلکه آخرش را خواست و فرمود: «مودت» داشته باشید، و «مودت» نیز یعنی ظهور و بروز محبت که مستلزم شناخت میباشد.
- -در مقام اثبات معنای یک واژه، یا باید به منابع ادبی (فرهنگ لغات) استناد نمود و یا معنی یا معانی به کار رفته در قرآن مجید.
الف – ادبیات
راغب در مفردات میگوید: “ولایت” در اصل کلمه، یعنی: «دو چیز چنان کنار یک دیگر قرار گرفته باشند که فاصلهای بین آنها نباشد»؛ لذا این واژه برای اشیاء نیز به کار میرود. و میافزاید: «وِلایت (به کسر “واو”) به معنای “نصرت” است و به فتح “واو”، به معنای تصدی و صاحب اختیاری یک کار میباشد و البته گفته میشود که هر دو یکی و به همان معنای دوم است». چنان که این کلمه در فارسی نیز به همین معنا رایج است و میگوییم: «وَلیِّ فرزند – وَلیِّ مدرسه – وَلیِّ امر – والی (مثل فرماندار یک شهر یا روستا) … و بالاخره “وَلیُّ الله” (جمع: اولیاء) و همه به معنای تصدی و سرپرستی میباشد.
ب – قرآن مجید
در قرآن مجید، واژهی “ولایت” و مشتقات آن [وَلیّ – مولا – موالات، تولّی، اولیاء و …] بسیار به کار رفته است. گفته میشود که ۱۲۴ بار به صورت اسم و ۱۱۲ بار در قالب فعل آمده است و کمتر واژهای این همه تکرار دارد – آیا مقصود از همه فقط “دوست داشتن” است؟!
بنابراین، با توجه به معنای این واژه و گستردگی آن در موارد گوناگون، باید به انواع “ولایت” در قرآن مجید و نیز مصادیق گوناگون آن توجه نمود. در قرآن کریم، حتی به “اولیای طاغوت” نیز اشاره شده است.
شهید آیت الله مطهری رحمه الله علیه، در کتابی به نام “ولاءها و ولایتها” – که کمتر از ۹۰ صفحه میباشد و حتماً بخوانید – به تقسیمات “ولایت” پرداخته و به اقسام آن اشاره نموده است.
به عنوان مثال، در اولین تقسیم نوشته است که «در قرآن مجید دو نوع ولایت داریم، که عبارتند از: ولاء منفی و ولاء مثبت»، و سپس به تقسیمات دیگر، چون: «ولاء اثباتی عام – ولاء اثباتی خاص» و انواع آن پرداخته است.
- -بنابراین، بحث از معنا و مفهوم ولایت و اقسام آن، یک بحث احساسی، شعاری و تبلیغاتی نیست که یکی دلش بخواهد بگوید: معنایش نزدیک بودن است – دیگر بگوید: معنایش دوست داشتن است – و دیگری بگوید: معنایش تصدی امر است… .
در هر حال “ولایت” شامل تمامی این معانی میباشد، و در یک کلمه یعنی: «سرپرستی، توأم با دوستی و نزدیکی»؛ حال ممکن است که مصداقش “ولایت الله جلّ جلاله”، یا “ولایت طاغوت”؛ چنان که در یک آیه، به هر دو اشاره نموده و میفرماید:
«اللَّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِینَ کَفَرُوا أَوْلِیَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ» (البقره، ۲۵۷)
ترجمه: خداوند، ولى [دوست و سرپرست] کسانى است که ایمان آوردهاند؛ آنها را از ظلمتها، به سوى نور بیرون مىبرد (اما) کسانى که کافر شدند، اولیاى آنها طاغوتها هستند؛ که آنها را از نور، به سوى ظلمتها بیرون مىبرند؛ آنها اهل آتشند و همیشه در آن خواهند ماند.
نکته – خداوند متعال، خالق و مالک، رازق و ربّ همگان است، اما در مورد امر “ولایت” میفرماید که فقط “ولایت مؤمنان” را میپذیرد؛ و کفار چون مشرک نیز هستند، نه یک ولیّ، بلکه اولیاء دارند.
- -بنابراین، اگر کسی بخواهد واقعاً و بدون مقاصد و اغراض شخصی، معنای ولایت را بداند و جز قرآن مجید را نیز قبول نداشته باشد، کافیست که به معنای آن در آیات گوناگون دقت نماید. آیا خداوند متعال فقط فرموده: من را دوست داشته باشد – آن را دوست نداشته باشید و …، یا فرموده: «ولیِّ[دوست و سرپرست شما] من هستم و نیز هر کسی که من معین کنم و به ولایت شما میگمارم؛ پس دشمنان من و خودتان را “ولیّ = دوست و سرپرست نگیرید»؟
«إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاهَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاهَ وَهُمْ رَاکِعُونَ» (المائده، ۵۵)
ترجمه: جز این نیست که ولیّ (سرپرست و دوست – ولیّ امر) شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها که ایمان آوردهاند؛ همانها که نماز را برپا مىدارند، و در حال رکوع، زکات مىدهند.
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَعَدُوَّکُمْ أَوْلِیَاءَ تُلْقُونَ إِلَیْهِمْ بِالْمَوَدَّهِ وَقَدْ کَفَرُوا بِمَا جَاءَکُمْ مِنَ الْحَقِّ یُخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِیَّاکُمْ أَنْ تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ رَبِّکُمْ إِنْ کُنْتُمْ خَرَجْتُمْ جِهَادًا فِی سَبِیلِی وَابْتِغَاءَ مَرْضَاتِی تُسِرُّونَ إِلَیْهِمْ بِالْمَوَدَّهِ وَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا أَخْفَیْتُمْ وَمَا أَعْلَنْتُمْ وَمَنْ یَفْعَلْهُ مِنْکُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِیلِ» (الممتحنه، ۱)
ترجمه: اى کسانى که ایمان آوردهاید! دشمن من و دشمن خودتان را ولیّ [دوست و سرپرست] نگیرید! شما نسبت به آنان اظهار محبّت [مودت] مىکنید، در حالى که آنها به آنچه از حقّ براى شما آمده کافر شدهاند و رسول اللّٰه و شما را به خاطر ایمان به خداوندى که پروردگار همۀ شماست از شهر و دیارتان بیرون مىرانند؛ اگر شما براى جهاد در راه من و جلب خشنودیم هجرت کردهاید؛ (پیوند دوستى با آنان برقرار نسازید!) شما مخفیانه با آنها رابطۀ دوستى برقرار مىکنید در حالى که من به آنچه پنهان یا آشکار مىسازید از همه داناترم! و هر کس از شما چنین کارى کند، از راه راست گمراه شده است!
- ●-آیا تا نوبت به خطبه غدیر خم میرسد، معنای “ولایت” تغییر یافته و فقط “دوستی” میشود؟! البته همین مقدار نیز کم نیست؛ اگر کسی معنای “دوست داشتن” را بداند، اهل بیت علیهم السلام را واقعاً دوست داشته باشد و این دوستی را ظهور و بروز دهد، همان مصداق “مودت” میشود که فرمود: «آن بشارت بزرگ انبیای الهی و اجر یا نتیجه کلّ رسالت همین است».
«ذَلِکَ الَّذِی یُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبَى وَمَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَهً نَزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ» (الشوری، ۲۳)
ترجمه: این همان چیزى است که خداوند بندگانش را که ایمان آورده و اعمال صالح انجام دادهاند به آن نوید مىدهد! بگو: «من هیچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمىکنم جز “مودت” نزدیکانم [اهل بیتم]؛ و هر کس کار نیکى انجام دهد، بر نیکىاش مىافزاییم؛ چرا که خداوند آمرزنده و سپاسگزار است.