تاریخ انتشار :

دانستنیهای دینی

منظور از اُمِّی بودن پیامبر اسلام چیست؟

مسلماً در چنین محیطی اگر پیامبر اکرم(ص) خواندن و نوشتن می دانست کاملاً معروف و مشهور می شد و سخن صریح قرآن کریم که وی را «امی» خوانده است، مورد اعتراض مردم قرار می گرفت، در حالی که چنین حادثه ی رخ نداد.

به گزارش رهیافتگان (پایگاه جامع مبلغین و تازه مسلمانان) آیا پیامبر (ص) خواندن و نوشتن بلد نبود؟؟

واژه اُمیّ از ماده اُمّ به معنای مادر یا از امت به معنای جمعیت گرفته شده است. دانشمندان درباره معنای امّی اختلاف دارند.

جمعی آن را به معنای درس نخوانده می دانند.

یعنی امی کسی است که به همان حالتی که از مادر متولد شده باقی مانده و مکتب و استادی را ندیده است.

بعضی آن را به معنای کسی دانسته است که از میان امت و توده برخاسته است نه از میان اشراف، ثروتمندان!

اما معنای مناسب برای امی همان معنای اول است که با موارد استعمال این کلمه نیز سازگارتر می باشد.(۱)

زیرا یکی از نکات روشن زندگی رسول اکرم(ص) این است که آن حضرت(ص) به مکتب نرفته و درس نخوانده و نزد هیچ استاد و معلمی، تلمذ و شاگردی نکرده است و با هیچ نوشته و کتابی آشنا نبوده است و احدی از مورخان مسلمان و غیرمسلمان مدعی نشده است که آن حضرت(ص) در دوران کودکی یا جوانی، چه رسد به دوران کهولت و پیری که دوره رسالت است،

نزد کسی خواندن یا نوشتن آموخته است و همچنین احدی ادعا نکرده و موردی را نشان نداده است که آن حضرت(ص) قبل از دوران رسالت یک سطر خوانده و یا یک کلمه نوشته باشد. مردم عرب و بالاخص عرب حجاز در آن عصر، به طور کلی بی سواد بودند و افرادی از آنها که می توانستند بخوانند و بنویسند انگشت شمار و انگشت نما بودند ممکن نیست که شخصی در آن محیط این فنّ را بیاموزد و در میان مردم به این صفت معروف نشود.(۲)

قرآن کریم نیز امی بودن پیامبر اکرم(ص) یعنی درس نخواندن وی قبل از بعثت را تأیید می کند.

خداوند متعال در سوره عنکبوت می فرماید:

وَ ما کنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِیمِینِک إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ

تو هرگز پیش از این کتابی نمی خواندی، و با دست خود چیزی نمی نوشتی، مبادا کسانی که در صدد تکذیب و ابطال سخنان تو هستند، شک و تردید کنند.(۳)

زمانی که پیامبر اکرم(ص) در مکه می زیست تعداد باسوادان آن سرزمین بسیار اندک و انگشت شمار بودند.

بر اساس آنچه در تاریخ آمده است، تعداد مردانی که خواندن و نوشتن را می دانستند فقط هفده نفر و تعداد زنانی که با خواندن و نوشتن آشنا بودند فقط یک نفر بود و اسامی آنها در تاریخ آمده است، و پیامبر اکرم(ص) جزء آن عده نیست.

مسلماً در چنین محیطی اگر پیامبر اکرم(ص) خواندن و نوشتن می دانست کاملاً معروف و مشهور می شد و سخن صریح قرآن کریم که وی را «امی» خوانده است، مورد اعتراض مردم قرار می گرفت، در حالی که چنین حادثه ی رخ نداد.

این نیز خود تأییدی بر این مطلب است که پیامبر اکرم(ص) با خواندن و نوشتن آشنایی نداشته است.

این مطلبی بود که نسبت به دوران قبل از بعثت پیامبر اکرم(ص) بیان شد. اما نسبت به دوران بعد از رسالت او (چه دوران سیزده ساله ای که در مکه زندگی کرد و چه دوران ده ساله زندگی که در مدینه بود) نیز هیچ یک از مورخان ننوشته اند که پیامبر اکرم(ص) خواندن و نوشتن را از کسی فراگرفته باشد.

بنابراین، پیامبر اکرم(ص) به همان حال امی بودن تا پایان عمر باقی مانده است.

اما نکته ی قابل توجه این است که درس نخواندن غیر از بی سواد بودن است رسول گرامی اسلام(ص) احتمالا توانایی بر خواندن و نوشتن از طریق تعلیمات الهی داشت، بدون آنکه نزد انسانی آن را فرا گرفته باشد.

هر چند در هیچ تاریخی دیده نشده است که او از این علم و دانشش استفاده کرده باشد، چیزی را از رو بخواند و یا با دست خود نامه ای بنویسد، و شاید پرهیز پیامبر(ص) در تمام عمرش از این کار باز برای این بود که دستاویزی به دست بهانه جویان ندهد.(۴)

بنابراین پیامبر اکرم(ص) چه در مدینه و چه در مکه نزد هیچ انسانی به فراگیری خواندن و نوشتن نپرداخته است.

از مجموع قرائن به دست می آید که آن حضرت(ص) در دوران رسالت نیز نه خواند و نه نوشت و این مطلب مورد اتفاق تمام دانشمندان شیعه و سنی می باشد.

و از نصوص تاریخی معتبر به دست می آید که رسول خدا(ص) در مدینه گروهی به نام دبیر داشته است.

دبیران پیامبر وحی الهی، سخنان پیامبر اکرم(ص)، عقود و معاملات مردم، عهدها و پیمان نامه های رسول خدا(ص) با مشرکین و اهل کتاب، دفاتر صدقات و مالیات و خمس، و نامه های فراوان آن حضرت به سران قبایل و کشور های هم جوار، را، می نوشتند.(۵)

نتیجه این که مراد از امی بودن پیامبر(ص) که در قرآن کریم یا در احادیث آمده است همان درس نخوانده و مکتب ندیده است و بین درس نخواندن با بی سوادی فرق وجود دارد.

منابع:

۱)تفسیر نمونه مکارم شیرازی، ج۶، ص۳۹۵

۲)پیامبر امی شهید مطهری، صص۹-۱۸

۳)سوره عنکبوت، آیه ۴۸

۴)تفسیر نمونه مکارم شیرازی، ج۱۶، ص۳۰۵

۵)المیزان علامه طباطبائی، ج۱، ص۳۳۷

اشتراک گذاری :


آخرین اخبار