رهیافته

به گزارش سایت رهیافته (پایگاه جامع مبلغین و تازه مسلمانان)   یکی از پرسش هایی که در جامعه مطرح می شود این است که “آیا کسانی که در یک سرزمین غیرمسلمان به دنیا می‌آیند و تا آخر عمر چیزی به گوش آن‌ها نمی‌رسد و غیرمسلمان از دنیا می‌روند مورد عذاب خداوند واقع می‌شوند؟” در ذیل پاسخ به این سوال آمده است:

قرآن چنین می‌فرماید: «دینی به جز اسلام پذیرفته نیست و اگر کسی به جز آن دینی را برگزیند، از او قبول نخواهد شد و در آخرت از زیان‌کاران خواهد بود».(۱)

در نگاه نخست چنین به نظر می‌آید که تنها، افراد مسلمان اهل نجات‌اند و غیرمسلمانان (اهل کتاب و غیراهل کتاب)، زیان‌کارند و در آخرت معذب خواهند بود؛ اما چنین قضاوت، کمی عجولانه است و مناسب است به منظور روشن شدن موضوع، چند مطلب مورد تحلیل و دقت قرار گیرد.

۱٫ دین چیست و اسلام چه دینی است که مورد قبول خداوند می‌باشد؟

۲٫ مسلمان کیست و کافر کدام است؟

۳٫ زیان‌کاران و اهل عذاب چه کسانی هستند؟

۱ ـ هر چند از دین تعریف‌های گوناگونی شده است، اما شاید بتوان دین را چنین تعریف نمود:

«مجموع اعتقادات درباره حقیقت انسان و جهان و مقررات مناسب با آن، ‌که در مسیر زندگی مورد عمل قرار گیرد».(۲)

بنابراین تعریف، هر کسی را می‌توان دارای دین دانست، اما برای این‌که انسان‌ها در زندگی دچار گمراهی نشوند، خداوند از طریق پیامبران، دین خود را عرضه نمود و اعتقادات صحیح و روش زندگی متناسب با آن اعتقادات را به انسان‌ها نشان داد و به مخالفین دین نیز وعده عذاب داد. بنابراین دین خداوند، یکی است و آن خواست خداوند در اعتقادات و عمل می‌باشد، و این دین همان اسلام است و اسلام نیز به تسلیم در برابر خواست خداوند تعریف شده است(۳). قرآن نیز می‌فرماید: «دین چه کس بهتر است از آن کس که خود را تسلیم خدا کرده و نیکوکار است».(۴) بدین جهت خداوند حضرت ابراهیم‌ علیه السلام را مسلمان نامید؛(۵) چراکه حضرت ابراهیم‌ علیه السلام تسلیم خداوند بود،(۶) و در این جهت هیچ تفاوتی بین انبیاء الهی نیست و به همین خاطر، مأموریم به آن‌ها ایمان بیاوریم.(۷)

اما از آن‌جا که آخرین خواست خداوند و به بیانی دیگر آخرین دین خداوند، از طریق آخرین پیامبرش بیان شد، لذا دینی که حضرت محمد‌ صلی الله علیه و آله و سلم عرضه نمود، به‌عنوان دین اسلام شناخته شد و این دین را خداوند دین جهانی و ابدی قرار داد و تنها این دین مورد قبول خداوند می‌باشد.

۲ ـ مطلب دوم این‌که آیا آن‌هایی که این دین را نپذیرفته‌اند کافرند؟ و اصولاً ملاک اسلام و کفر چیست؟ چنان‌چه بیان نمودیم اسلام به معنای تسلیم است و در مقابل آن کفر قرار دارد که به معنای عناد و لجبازی و سرپیچی از حق می‌باشد.
در روایت چنین آمده است که «هر آن‌چه نتیجه اقرار، تسلیم و روح پذیرش حقیقت باشد، ایمان است و هر آن‌چه نتیجه روح عناد و سرپیچی از حقیقت باشد کفر است».(۸) بدین دلیل قرآن شیطان را با آن همه عبادت کافر می‌نامد؛ چراکه شیطان در برابر خواست خداوند، سرکشی و طغیان نمود(۹) و قرآن به هر کسی که از او پیروی کند، وعده جهنم داده است.(۱۰)

بنابراین مسلمان کسی است که تسلیم خواست خداوند است و کافر کسی است که حق را فهمیده، اما به‌خاطر عناد و روحیه لجبازی آن را نپذیرفته است.

۳ ـ با توجه به مطالب فوق که زمینه پاسخ را فراهم ساخته، در جواب می‌گوییم: خداوند افرادی را که حقیقت را یافته‌اند اما از روی عناد و لجبازی از آن روی بر تافته‌اند، مورد عذاب ابدی قرار می‌دهد، اما کسانی را که به‌دنبال حقیقت بوده‌اند، ولی به حقیقت نرسیده‌اند هرگز عذاب نمی‌کند. در این‌باره قرآن می‌فرماید: «ما تا پیامبری را مبعوث نکنیم برنیانگیزیم، به عذاب نمی‌پردازیم».(۱۱) حال اگر دین حقیقی و خواست خداوند که همان دستورات و سخنان آخرین پیامبر حضرت محمد‌ صلی الله علیه و آله و سلم است به یک شخص نرسیده باشد، مانند این است که برای او رسولی فرستاده نشده است و بدین جهت اصولیین قاعده‌ای به‌نام «قبح عقاب بلا بیان» دارند که می‌گوید مادامی که خدای متعال حقیقتی را برای بنده‌ای آشکار نکرده باشد زشت است که او را عذاب کند.

استاد شهید مرتضی مطهری‌ قدس سره می‌گوید: «اگر کسی دارای صفت تسلیم باشد و به عللی، حقیقت اسلام، بر او مکتوم مانده باشد و او در این‌باره بی‌تقصیر باشد، هرگز خداوند او را معذب نمی‌سازد و او اهل نجات از دوزخ است».(۱۲)

نتیجه

اگر شخصی مسلمان نباشد، به این معنی که دین آخرین پیامبر را نداشته باشد، اما روح تسلیم و قلب سلیم داشته باشد و در پذیرش حق، هیچ عناد و لجبازی نداشته باشد و تنها به این دلیل مسلمان نیست که حقیقت اسلام به او نرسیده و اگر اسلام (آخرین دین خداوند) را می‌شناخت، بی‌درنگ آن‌را قبول می‌کرد، چنین شخصی مورد عذاب خداوند قرار نمی‌گیرد.

برای حسن ختام و در تأیید سخنان قبل قسمتی از دعای کمیل را در این‌جا بیان می‌کنیم: «پس به حتم یقین دارم که اگر حکم به عذاب منکرانت و فرمان به باقی نگاه داشتن دشمنانت [در آتش] نداده بودی، حتماً دوزخ را یکسره سرد و بی‌زیان می‌کردی و هیچ کس در آن‌جا منزل و مقام نمی‌داشت، لیکن – ای اسماء سراسر همه پاک – تو خود سوگند خورده‌ای که جهنم را از کافران جن و انس پُر سازی و دشمنان را همواره در آن نگه داری.»

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱٫ کتاب عدل الهی شهید مطهری، عمل خیر از غیر مسلمان.
۲٫ تفسیر المیزان، ذیل آیه ۱۰۰ – ۹۵ سوره نساء.

پی‌نوشت‌ها:

۱٫ آل‌عمران/۸۵
۲٫ شیعه در اسلام، دفتر انتشارات اسلامی/ص۲۱
۳٫ نهج‌البلاغه، حکمت/۱۲۵
۴٫ نساء/۱۲۵
۵٫ آل‌عمران/۶۷
۶٫ بقره/۱۳۱
۷٫ بقره/۲۸۵
۸٫ کلینی، محمدبن یعقوب، کافی/ج۲/ص۳۸۷
۹٫ بقره/۳۴
۱۰٫ ص/۸۵
۱۱٫ اسراء/۱۵
۱۲٫ عدل الهی/ص۱۳۸ و ۳۱۹