تاریخ انتشار :

گزارش همایش

همایش مشترک اولین گفت و گوی اسلام و مسیحیت در بوسنی

یکی از شرایط شنیدن و فهمیدن صحیح باورهای دینی، همدلی و شرح صدر براى نزدیکی قلبى و باطنى مسیحیان و مسلمانان با یکدیگر است.

به گزارش رهیافتگان (پایگاه جامع مبلغین و تازه مسلمانان ) به نقل از حنا سفرنامه استاد خسروپناه به بوسنی برای شرکت در همایش گفتگوی اسلام و مسیحیت منتشر شده که گزارش همایش خدمت شما ارائه می گردد.

توفیق الهی نصیب ما شد که در روز یک شنبه مورخ هشتم جون ۱۴۱۴میلادی، مصادف با ۱۸خرداد ۱۳۹۳شمسی، اینجانب به همراه هیأتی متشکل از جناب دکتر دهشیری، دکتر افروغ، خانم رستم آبادی، آقای خوانساری به کشور بوسنی و هرزگوین سفر کنیم.

این همایش، اولین دور گفت و گوی اسلامی- مسیحی در سارایوو با عنوان راهکارهای دستیابی فهم مشترک بین اسلام و مسیحیت در تاریخ دهم و یازدهم جون ۲۰۱۴مصادف با ۲۰و۲۱خرداد ماه ۱۳۹۳ در سالن استاری گراد سارایوو بود. همایش با سرود جمهوری اسلامی ایران و سرود ملی بوسنی آغاز شد، پس از آن دکتر آرام رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بوسنی به خیر مقدم گویی به حاضران پرداخت و سپس آقای حسین افندی اسماییچ نائب رئیس جامعه اسلامی بوسنی سخنرانی کرد.- جامعه اسلامی بوسنی یک نهاد و تشکیلات عالمان اهل سنت در بوسنی و هرزگوین است.- وی بر گفت و گوی بین ادیان تأکید نموده و آن را تنها راه زندگی مسالمت آمیز میان بوسنیایی ها دانست. او از همکاری مسلمانان و مسیحیان در بوسنی به ویژه در ساخت مساجد و کلیساها سخن گفت و از تخریب بیش از ۶۰۰ مسجد و تعدادی کلیسای کاتولیک و ارتدوکس در دوران جنگ ۹۲ خبر داد. وی تشکیل شورای بینالادیان اسلام و مسیحیت کاتولیک و ارتدوکس و یهود را نشانه این دانست که جنگ در بوسنی را نباید یک جنگ مذهبی دانست؛ بلکه یک جنگ سیاسی بود. مسلمانان با ادیان دیگر و با خودشان باید گفت و گو کنند تا مشکلات جهان به ویژه جهان اسلام از جمله عراق و سوریه حل گردد. وی اظهار امیدواری کرد که جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور قدرتمند و منظم و بزرگ، این حرکت را دنبال کند. وی با تغییر دین اسلام برای الحاق به اتحادیه اروپا مخالفت کرد.
لوکا مارکشیج، کشیش کاتولیک سارایوو، سخنران دیگر همایش بود که علاوه بر استقبال و تشکر از برگزاری گفت و گوی ادیان به رابطه ایمان و الهیات در اسلام و مسیحیت پرداخت و از تبیین سه مقوله وحی، دین و الهیات سخن گفت. وحی به نظر او یک اتفاق تاریخی است که خدا برای ملائکه و انسانها تجلی کرده است و دین عبارت از پذیرش وحی و الهیات نیز فهم دین در طول تاریخ است که به شکل-های مختلف درآمده است. وی از مشترکات متدینان سخن گفت و کتاب خودش را که تطبیق بین اسلام و مسیحیت بود، معرفی تفصیلی کرد.
حجت الاسلام و المسلمین عیدی، مدیر مؤسسه ملاصدرا، سخنران بعدی همایش بود که با عنوان اشتراکات متسالم اولیه انسانی به توضیح اصول منفعت طلبی و مضرت گریزی و محبت و عشق ورزی پرداخت. اصول مقدسی که مورد احترام بشریت است. وی پس از تحلیل فلسفی و وحیانی نسبت به این اصول به ارزیابی مکاتب و حیاتی اشاره کرد و سپس مروری بر آموزه های دینی پیامبران اولواالعزم داشت. به گفته وی، حضرت نوح(ع)، بنیانگذار قانون و قانونمندی در جامعه بشری، حضرت ابراهیم(ع)، بنیانگذار توجه به اصول فطری و انسانی، حضرت موسی(ع)، آزادیخواه واقعی، حضرت عیسی(ع)، منادی بازگشت به فطرت، حضرت ختمی مرتبت(ص)، جامع همه حقایق بشری و نیازمندیهای بشریت بودند.
واینا یوانویچ کشیش کلیسای ارتدوکس بوسنی و هرزگوین، سخنران دیگر همایش بود که به زمینههای ارتباط اسلام و مسیحیت و چگونگی زندگی مسالمت آمیز میان این دو دین در طول تاریخ پرداخت. سخنرانی و مقاله وی نشان می داد که وی اطلاعات تطبیقی خوبی نسبت به اسلام و مسیحیت دارد. وی به مشترکات اسلام و مسیحیت، از جمله خداگرایی و خالقیت و حیات و قیوم و محبت آمیز بودن خدای متعال و نیز آمیختگی انسان از روح الهی و داشتن عقل و اختیار انسان و اعتقاد به ملائکه و شیطان رانده شده از درگاه الهی و حیات پس از مرگ پرداخت. به گفته وی، این گونه مشترکات می توانند ما را به یکدیگر همسو کنند، هر چند در مسائلی مانند تثلیث اختلاف داشته باشیم.
دکتر عماد افروغ، عضو سابق هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی، سخنران دیگر این همایش بود که به بحث درباره «توحید و حق انسان، مبنای تفاهم و زبان مشترک اسلام و مسیحیت» پرداخت. اشاره به تقابلها و تعارضهای تاریخی متولیان رسمی دین با انسان و حق او در جهان مسیحیت و اسلام و گستره و بسط آن به سایر تقابل ها، مثل تقابل خدا و انسان، تکلیف و حق، عقل و ایمان، عقل و شریعت، دنیا و آخرت و… نمودهایی از این تجلیات هستند. این اختلافات روز به روز بیشتر شده است. باید این اختلافات را کاهش داد. البته باید توجه داشت که جنگهای دینی ربطی به دین ندارد؛ بلکه به جهت تقلیل دین به رفتار و نهادهای دینی است. باید به مشترکات میان ادیان پرداخت. مسلمانان امام حسین را وارث عیسی می دانند خدا و حق انسان می تواند تفاهم بین مسلمانان و مسیحیان را فراهم سازد. فطرت انسانی هم منبع حقوق بشر تمامی انسانهاست. علاوه بر توجه به فطرت، توجه به جهت حرکت و غایت آفرینش و عشق و گذشت می توان به صلح پایدار رسید.
سخنران بعدی اینجانب (عبدالحسین خسروپناه) بودم که مجری همایش با عنوان رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران معرفی کردند. مقاله این کمترین با عنوان روشهای فهم مشترک میان اسلام و مسیحیت ارایه گردید. مقاله با توجه به جهت موانع زبانی و ذهنی و احساسی و رفتاری به بیان چند روش معرفتی و عملی برای ایجاد تفاهم بین اسلام و مسیحیت پرداخت. یکی از آن روشها عبارت است از: روش استماع باورهای دینی با سعه صدر و حوصله و صبر و رعایت اخلاق و منطق؛ متدینان با روش هرمنوتیکی، باید باورهای دینی یکدیگر را گوش دهند تا فهم درستی از همدیگر پیدا کنند. حق تعالى با صراحت تمام مىفرماید: (فَبَشِّرْ عِبادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِکَ الَّذِینَ هَداهُمُ اللّهُ وَ أُولئِکَ هُمْ أُولُوا الْأَلْبابِ)؛(زمر/۱۸) پس بشارت ده به آن بندگان من که به سخن، گوش فرا مى دهند و بهترین آن را پیروى مى کنند. ایناناند که خدایشان راه نموده و ایناناند همان خردمندان.
یکی از شرایط شنیدن و فهمیدن صحیح باورهای دینی، همدلی و شرح صدر براى نزدیکی قلبى و باطنى مسیحیان و مسلمانان با یکدیگر است. متدینان با این روحیه، حلقههایى ترتیب دهند و به گفت و گو بنشینند و سخنان یکدیگر را بفهمند. پیشوایان اسلام و اهل بیت پیامبر گرامی اسلام، نیز درباره مناظره و نحوه احتجاج، مطالب عمیق و پر مغزى گفتهاند. سعه صدر، اخلاق نیکو، جدال احسن، ترک دشنام به رقیب، تحمّل یکدیگر، احترام به اصول و عقاید مخالفان و حرمت جدال و مراء، گوشهاى از این تعالیم است. فرهنگ اسلام، مراء و جدال غیر احسن را مورد نهى و نکوهش قرار دادهاست و پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله وسلم)، ترک آن ها را واجب و شرط رسیدن به حقیقت ایمان و ورود به مراتب عالى بهشت شمرده است. اندیشمندان اخلاق نیز این صفات رذیله را جزء آفات زبان معرفى کردهاند. معناى جدال غیر احسن این است که حقّى به باطل یا باطلى به حقّ بدل گردد و بر باطل آشکار پافشارى شود. یکی دیگر از روشهای فهم صحیح از باورهای دینی میان اسلام و مسیحیت، بهره بردن از عقلانیت است. خدای سبحان در قرآن کریم بر تعقل، تدبّر و تفکّر تأکید و سفارش فراوان کرده است. خدای سبحان درباره حقانیت و حجیت عقل می فرماید: «رُسُلاً مُبَشِّرینَ وَ مُنْذِرینَ لِئَلاَّ یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّهٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَ کانَ اللَّهُ عَزیزاً حَکیماً» یعنی: پیامبرانى که بشارت‏دهنده و بیم‏دهنده بودند، تا بعد از این پیامبران، حجتى براى مردم بر خدا باقى نماند، (و بر همه اتمام حجت شود) و خداوند، توانا و حکیم است. این آیه در بردارنده استدلالی بر حقانیت عقل است؛ زیرا اگر پیامبرانی که مسئولیت تبشیر و انذار را دارند؛ از طرف خدای سبحان نازل نشوند؛ مردم حجتی به نفع خود و بر ضد خدا خواهند داشت و می توانند با آن حجت، احتجاج کنند که خدایا چرا پیامبران را برای ما ارسال نکردید تا حقایق دینی را بشنویم و بفهمیم و عمل کنیم. خوانندگان توجه دارند وقتی پیامبری نباشد، تنها منبع معرفتی که قدرت احتجاج پیدا می کند عقل آدمی است. پس عقل حجیت ذاتی دارد و تنها وسیله مشترک گفت وگوی میان ادیان است. روش دیگر فهم مشترک میان اسلام و مسیحیت این است که مسلمانان، حرف خود را و مسیحیان هم حرف خود را بزنند و به جای اینکه حرف دیگران را بزنند به حرف دیگران گوش بدهند تا فهم صحیحی از یکدیگر پیدا کنند، سپس اگر نقدی به یکدیگر دارند با فهم مشترک مطرح سازند. روش دیگر فهم مشترک، توجه به باورهای مشترک میان اسلام و مسیحیت است. ادیان الهی به ویژه اسلام و مسیحیت از آموزه های مشترکی برخوردارند؛ یکی از روشهای فهم مشترک بین این دو آیین بزرگ، توجه به مسایل مشترک است. خدای سبحان درباره گرایش به آموزه های مشترک ادیان الهی می فرماید: «قُلْ یا أَهْلَ الْکِتابِ تَعالَوْا إِلى‏ کَلِمَهٍ سَواءٍ بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللَّهَ وَ لا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئاً وَ لا یَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ»(آل عمران/ ۶۴) یعنی: بگو: «اى اهل کتاب! بیایید به سوى سخنى که میان ما و شما یکسان است که جز خداوند یگانه را نپرستیم و چیزى را همتاى او قرار ندهیم و بعضى از ما، بعضى دیگر را- غیر از خداى یگانه- به خدایى نپذیرد.» هرگاه (از این دعوت،) سرباز زنند، بگویید: «گواه باشید که ما مسلمانیم!» روش دیگر رسیدن به فهم مشترک، رعایت قواعد زبانی است؛ زیرا اسلام و مسیحیت هر دو دین، متن محورند و متن نوشتاری با زبان به بیان حقایق می پردازد؛ پس باید قواعد زبانی را دانست و آنها را رعایت کرد تا معنای ظاهری و باطنی، معنای مبهم و آشکار، معنا و مصداق و … درست فهمیده شود.
سخنران بعدی آقای مارکو جوریچ محقق و نویسنده ارتدوکس صربستان با عنوان «مدارا بین اسلام و مسیحیت» بود. به گفته وی:‌ آنچه امروز ما درباره اسلام میدانیم، اسلام اروپایی هست و نیاز به شناخت بیشتر اسلام داریم. راههای شناخت بین ادیان بسیار گسترده است؛ ولی باید از تعصبات و بدفهمی پرهیز کرد. باید ببینیم هویت اسلام چیست؟ و چه ارزشهای مشترکی داریم و چه کسی مسلمان یا مسیحی واقعی هست؟ در قرآن و انجیل آمده که انسان باید به هم نوعش، دوستی و عشق بورزد. قرآن به افرادی توجه میکند که در راه تقوا و عدالت و دوستی با مردم هستند. پطرس هم میگوید که خدا به انسان خاصی توجه نمیکند و تنها به انسانهای عادل عنایت دارد. روایتی از پیامبر اسلام در صحیح بخاری و مسلم است که ایمان هیچ کسی درست نیست مگر به نزدیکانشان عشق بورزند. نباید اسلام را اسلام دولت عثمانی بدانیم. امروزه مسلمانان و مسیحیان با یکدیگر مرتبطاند و زندگی مسالمت آمیزی دارند. بُعد عرفانی اسلام برای تحقق بیشتر این ارتباط مؤثر است. شهود قلبی از نظر غزالی، نوعی ارتباط معنوی با خداوند است. عیسی و محمد(ص) به دنبال فرج الهی بودند و تلاش می کردند تا انسانها را به خدا نزدیک کنند. تکیه گاه به خدا، بزرگترین تکیه گاه انسان است. محمد(ص) و عیسی(ع) هر دو از نوادگان ابراهیم(ع) هستند. برخی از سؤال ها، منشأ اختلاف است که لازم نیست آنها را مطرح کنیم؛ ولی سؤال-های دیگری است که میتواند منشأ اتحاد مسلمانان و مسیحیت باشد. تفسیر مسیحیان از انجیل و تفسیر مسلمانان از قرآن نباید همراه با تعصب و پیش زمینه باشد. تاریخ نشان میدهد که هر تفسیر بنیادگرایانه از دین، نتیجه ناگواری داشته است. مسلمان و مسیحی واقعی، بنیادگرا و افراطی نیستند.
دکتر دهشیری، معاون پژوهشی سابق سازمان فرهنگ و ارتباطات با عنوان کاوشی برای فهم مشترک میان ادیان سخنران بعدی بود. به گفته ایشان: منظور از فهم مشترک، فهم واحد نیست؛ بلکه به معنای توافق در اصول مشترک است. امروز هم دین در عرصه بین المللی نقش اساسی دارد و هم دنیای کنونی از کارکرد خصومت آمیز برخی از دینداران افراطی رنج می برد. امروزه امکانات نرم افزاری فراوانی برای فهم مشترک وجود دارد. طبایع مختلف آدمیان به لحاظ احساسی و عقلانی، پیشفرضهای مختلف افراد و سابقه ذهنی و معلومات پیشینی آنها، اختلافات زبانی، ویژگیهای نفسانی و رذایل اخلاقی و زمینههای فرهنگی و اجتماعی و سبک زندگی آنها نیز می تواند از موانع فهم مشترک باشند. برخی از موانع شناختی و روشی که باعث بدفهمی میشود، عبارتند از: امور وهمی را مطلق دانستن یا امور مطلق را وهمی دانستن، عدم تمایز روش و ارزش، فقدان تفسیر مشترک درباره انسان و امور ماوراء طبیعت، خلط مصداق و مفهوم، خلط روش درون دینی و برون دینی و اما راه کارهای نظری دست یابی به فهم مشترک عبارتند از: تمایز حقیقت و واقعیت، تمایز ارزش و روش، تمایز دال و مدلول، تمایز مفهوم و مصداق و نیز راه کارهای عملی دست یابی به فهم مشترک عبارتند از: همدلی و همزبانی و رعایت حقوق برابر؛ پس نباید دغدغه محکوم کردن یکدیگر داشته باشیم؛ بلکه باید دغدغه فهماندن به طرف مقابل را داشته باشیم. این مسیر می تواند زمینه زندگی مسالمت آمیز میان ادیان را فراهم آورد.
سرکار خانم رستم آبادی با عنوان فهم مشترک بین اسلام و مسیحیت، ضرورتی برای دنیای جدید، مقاله داشتند و به جهت امکان استفاده مخاطبان از مقاله منتشره، به معرفی مرکز گفت و گوی ادیان جمهوری اسلامی ایران پرداخت. اولین گفت و گوی این مرکز از سال ۱۹۸۲ با مسیحیت ارتدکس یونان بود و تاکنون بیش از صد گفت و گوی دینی با ادیان مختلف برگزار کرده است.

alt

دکتر ماتوزویچ نائب رئیس کاتولیک بوسنی، سخنران بعدی این همایش با عنوان حمایت فعال پاپ فرانسیس از گفت و گو و همکاری اسلامی- مسیحی بود. وی بر آزادی دینی و کرامت انسانی به عنوان حقوق مدنی تأکید کرد و گفت: برای رسیدن به درک مشترک باید نسبت به هم حسن نیت داشت و همکاری دینی را تشدید کرد. گفت و گوی دینی، درک متقابل را بیشتر می کند. صلح معنادار و عدالت جهانی با عشق به خدا تحقق پذیر است. مقابله با چالش های مشترک نیز ضرورت دارد. مأموریت کلیسای کاتولیک در دنیای جدید تقویت گفت و گوی میان ادیان است. پس باید در درک یکدیگر تلاش کرد و سخنان یکدیگر را شنید. پاپ فرانسیس، مسیحیان را تشویق میکند تا به مسلمانان جهان در کشورهای مختلف احترام بگذارند. پاپ معتقد است که قرآن مخالف هر نوع خشونت است.
سخنران بعدی آقای دکتر گرجیان با عنوان «دین در عصر جدید و رسالت دین مداران» بود. وی به نقد سکولاریسم و دیدگاه کمونیسم مبنی بر افیون خواندن دین پرداخت. دین باید در ارتباط بین دنیا و آخرت حضور داشته باشد و دینداران و عالمان دینی باید با همکاری یکدیگر به نقش دین در تمدن نوین دست یابند. باید دین را ناظر به نیازهای زمان با روش شناسی جدید به دنیا عرضه کنیم تا رویکرد قدسی و ملکوتی در رفتار مردم پدید آید و با کنار گذاشتن نهیلیسم و با استفاده از تکنولوژی بر ماشینیسم غلبه کنیم. باید مراقب بود دین به عنوان ابزار در خدمت مخالفان دین قرار نگیرد.
سخنران بعدی دکتر آرام رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با عنوان «قرآن و انجیل بین عشق و قانون» بود. وی با بیان آیاتی از قرآن و انجیل، بر قانون گرایی و محبت ورزی متدینان تأکید داشت.

همایش با قرائت بیانیه مشترک اولین گفت و گوی اسلام و مسیحیت در بوسنی به پایان رسید.

اشتراک گذاری :


آخرین اخبار