در میان بیش از سه هزار مسجد استانبول، ۴۰ مسجد نیز برای شیعیان است و بنیانگذاران این مساجد سه نفر از روحانیون و علمای شیعه استانبول از جمله؛ صلاحالدین اوزگوندوز، شیرعلی بیات و حمید توران هستند که طی دهههای گذشته بنای مساجد شیعه را در مناطق شیعهنشین استانبول گذاشته و یا در ساخت مساجد به شیعیان کمک کردهاند.
مسجد زینبیه استانبول واقع در منطقه هالکالی استانبول، اولین مسجد شیعیان است که قبل از انقلاب اسلامی ایران توسط صلاحالدین اوزگوندوز، از علمای برجسته شیعه و امام جمعه مسجد زینبیه ساخته شد و از دهه ۱۹۸۰ بود که ساخت دیگر مساجد شیعه در استانبول آغاز شد و دومین مسجد شیعیان استانبول با نام مسجد امام علی(ع) نیز در سال ۱۹۸۵ با هزار متر مربع در منطقه باجیلار ساخته شد.
شیرعلی بیات، از روحانیون شیعه ترکیه و از بانیان مساجد شیعه استانبول که پس از مهاجرت به شهر استانبول به همراه صلاحالدین اوزگوندوز و حمید توران بنای مسجد امام علی(ع) را گذاشت؛ از طلبههای حوزه علمیه قم قبل از انقلاب اسلامی ایران بود که پس از به پایان رساندن دروس حوزوی به ترکیه بازگشت تا فعالیتهای دینی و مذهبی خود را در ترکیه دنبال کند.
شیرعلی بیات درباره فعالیتهای دینی خود در ترکیه پس از به پایان رسیدن دروس حوزوی در حوزه علمیه قم، میگوید: پس از اینکه به ترکیه برگشتم به دلیل فعالیتهای تبلیغی که در جمع شیعیان ترکیه داشتم؛ در شهر «ارزروم» ساکن شدم که من را به زندان انداختند و یک سال هم در شهر «ایغدیر» واقع در ۸۰ کیلومتری مرز ایران مشغول تبلیغ بودم که پس از آن از بنده دعوت شد تا به شهر «مانیسا» واقع در ۴۵ کیلومتری «ازمیر» بروم و برای مدتی در شهرستان «تورگوتلو» که ۳۰۰ خانوار شیعه را در خود جای داده بود؛ ساکن شدم و به این دلیل که در آن شهرستان مسجد و روحانی نبود، بنده شروع به کار تبلیغ کردم.
وی ادامه میدهد: به این دلیل که در شهرستان تورگوتلو هیچ مسجدی وجود نداشت، یک زمین در ۸۰۰ متر مربع خریداری کرده و با کمک مردم شروع به ساخت مسجدی به نام «امام حسین(ع)» کردیم. اما بعدها متوجه شدیم که این شهرستان مرکز فعالیت «فتحالله گولن» است که به همین دلیل نیز ما را بسیار اذیت کردند و چندین بار به دادگاه فرستادند تا جلوی فعالیت تبلیغی ما را بگیرند اما با تلاش و ممارستی که داشتیم، نتوانستند مانع فعالیت ما شوند.
این روحانی شیعه ادامه میدهد: برای اینکه بنده در مسجد امام حسین(ع) که خود بانی آن بودم، کار تبلیغی برای شیعیان نکنم؛ سازمان دیانت ترکیه یک روحانی به مسجد فرستاد و در زمان نماز جماعت نیز اطراف مسجد پلیس میایستاد تا مردم بترسند، حتی برای مدتی اجازه نمیدادند، بیرون مسجد اذان بگوییم اما در نهایت به این دلیل که در ترکیه دموکراسی حاکم است، طبق همین آزادی توانستم به اهداف خود برسم و به فعالیت تبلیغی خود ادامه دادم تا اینکه بعد از چند سال فضای آن شهرستان از نظر امنیتی بد شد و زمانی که دیدم خطر جانی مرا تهدید میکند، به استانبول برگشتم و ادامه فعالیتهای تبلیغی خود را در استانبول دنبال کردم.
بیات در ادامه میگوید: زمانی که به استانبول آمدم، در این شهر فقط یک مسجد برای شیعیان با نام مسجد «زینبیه» وجود داشت و در سال ۱۹۸۹ بود که از ما دعوت شد تا مسجد دیگری در منطقه باجیلار استانبول بسازیم و به این ترتیب دومین و بزرگترین مسجد شیعیان ترکیه با نام مسجد «امام علی(ع)» را به مساحت هزار متر مربع ساختیم.
وی یادآور میشود: مسجد امام علی(ع) یک مسجد چهار طبقه است که یک طبقه آن مرکز خرید است تا درآمد مسجد از آنجا تأمین شود و یک قسمت دیگر از مسجد نیز مربوط به امور فرهنگی است و همچنین در این مسجد سالن ورزشی نیز پیشبینی شده است تا جوانان استقبال بیشتری از حضور در مسجد داشته باشند.
شیرعلی بیات با بیان اینکه در اوایل کار حدود سه سال با شیخ صلاحالدین اوزگوندوز و شیخ حمید توران برای ساخت مساجد شیعه استانبول همکاری داشتیم، عنوان میکند: ما در ساخت مساجد شیعه علاوه بر اینکه بانی میشدیم در مواردی هم راهنمایی و کمک میکردیم تا مردم بهصورت خودجوش به ساخت مساجد بپردازند؛ علاوه بر اینکه کمک مالی میکردیم. در برخی محلات نیز مردم را تشویق میکردیم تا دست به دست هم دهند و مساجد شیعه را گسترش دهند.
وی ادامه میدهد: در ابتدا با توجه به شرایط ترکیه و مذاهب مختلف و نگاههای سیاسی و دینی متفاوتی که وجود داشت، با مشکلاتی روبهرو شدیم چرا که در آن سالها، حاضر نبودند به غیر از اهل تسنن، دیگر مذاهب نیز در ترکیه مسجد داشته باشند اما با همه مشکلات و موانعی که وجود داشت؛ مساجد را یکی پس از دیگری ساختیم و در تمامی این مساجد علاوه بر عبادتگاه، فعالیتهای فرهنگی و هنری را نیز قرار دادیم چرا که معتقدیم مساجد ما علاوه بر اینکه باید محلی برای عبادت باشند باید مکانی برای انجام فعالیتهای فرهنگی، ورزشی و هنری نیز باشند تا جوانان تشویق شده و بیشتر به مساجد بیایند.
وی ادامه میدهد: به عنوان مثال در مسجد امام علی(ع) که دومین مسجد ساخته شده برای شیعیان استانبول است، علاوه بر فعالیتهای فرهنگی و ورزشی برای جوانان، برنامههای دیگری از جمله چاپ نشریه و حتی چاپ روزنامه «علمدار» را نیز دنبال کردیم که البته این روزنامه به مدت پنج سال منتشر شد اما دولت جلوی انتشار آن را گرفت.
از بانیان مساجد شیعه استانبول در ادامه به دیگر مساجدی که توسط وی و دیگر روحانیون شیعه استانبول ساخته شده است، اشاره میکند و میگوید: سومین مسجد شیعیان با نام «محمدیه» را در منطقه اسنیورت و چهارمین مسجد با نام مسجد «زینب کبری(س)» را در منطقه آلتون شهر استانبول ساختیم و در ادامه ساخت مساجد نیز مسجد «حضرت ابوطالب(ع)» را در منطقه ایکی تلی و مسجد «اللهاکبر» را در منطقه محمودبی بنیانگذاری کردیم.
وی درباره دیگر مساجد شیعیان استانبول که طی سالها خدماترسانی این سه روحانی شیعه استانبول ساخته شده است، عنوان میکند: مسجد «علی اکبر(ع)»، مسجد «امام رضا(ع)» مسجد «امام حسین(ع)»، مسجد «اهل بیت(ع)»، مسجد «امام زین العابدین(ع)»، مسجد «چهارده معصوم(ع)»، مسجد «مهدیه» و مسجد «کاناریا»(مهدیه ۲) از دیگر مساجدی هستند که در مناطق آسیایی و اروپایی استانبول ساختیم.
این فعال دینی ادامه میدهد: یکی از کرامتهایی که در ساخت ۴۰ مسجد شیعه استانبول دیدیم این بود که برای ساخت این مساجد از هیچ شخص حقوقی هزینهای نگرفتیم و تمامی هزینههای ساخت این مساجد را مردم متقبل میشدند و حتی از کسانی که وضع مالی بهتری داشتند، تقاضا میکردیم یک تکه زمین بخرند یا در تأمین هزینه ساخت مساجد کمک کنند.
بیات در ادامه یادآور میشود، معمولا زمانی که دولت قصد انجام کاری را داشته باشد، برای آن کار بودجه پیشبینی میکند اما کارهای شیعیان ترکیه در ساخت مساجد اینطور نبود و با توکل به خدا ساخت مساجد را شروع کردیم و با عنایت امام زمان(عج) و لطف اهل بیت(ع) توانستیم این کار را به نتیجه برسانیم. در واقع ایمانی که به خدا داشتیم موجب شد تا در این کار موفق شویم و ساخت ۴۰ مسجد شیعه طی ۳۰ سال گذشته در استانبول را یک معجزه میدانیم چرا که این کار را با دست خالی آغاز کرده بودیم.
وی با بیان اینکه صلاحالدین اوزوگوندوز، بانی ساخت مسجد زینبیه استانبول برای ساخت این مسجد و سایر فعالیتهای دینی خود در استانبول چندین بار به زندان افتاد، ادامه میدهد: دولت در آن سالها ما را متهم میکرد و میگفت شما برای ایران کار میکنید و حتی ما را به دادگاه و زندان هم میبردند اما کمکم طوری شد که دولت متوجه شد ما خائن وطن و ملت ترکیه نیستیم و خواسته ما فقط این است که از عقیده خود دفاع کنیم و مذهب و عقیده خود را ترویج کنیم و با مذاهب دیگری هم کاری نداشته باشیم.
این روحانی شیعه ترکیه یادآور میشود: مساجد شیعه استانبول از نظم و انضباط خاصی برخوردار است؛ نمازهای ظهر، عصر، مغرب و عشاء بهصورت جماعت و با حضور حداکثری مردم اقامه میشود و نماز جمعه نیز در هر جمعه در تمامی مساجد پذیرای نمازگزاران است.
وی در پایان عنوان میکند: همچنین علاوه بر اقامه نمازهای یومیه و جمعه، کلاسهای قرآنی و معارفی نیز هفتهای یک روز در تمامی مساجد شیعه استانبول برگزار میشود و علاوه بر این، تمامی مساجد در مناسبتهای مذهبی و ایام ولادت و شهادت ائمه اطهار(ع) مراسم و برخی مساجد نیز در بخش انتشارات بهمنظور نشر محصولات قرآنی و معارفی فعالیت دارند.
منبع: ایکنا
لیلا محمدی