به گزارش رهیافتگان (پایگاه جامع مبلغین و تازه مسلمانان )، نشست تخصصی «نگاهی به سیر ترجمه قرآن و متون اسلامی به زبانهای ترکی و اسلاو» به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی دیروز ۲۱ اردیبهشتماه، در غرفه این سازمان در بیستونهمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران، برگزار شد.
در این نشست تخصصی، رسول اسماعیلزادهدوزال، مترجم قرآن به زبان ترکی و رئیس مرکز ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و تسوتان تئوفائف، مترجم قرآن به زبان بلغاری و رئیس سابق دانشکده شرقشناسی و زبانهای خارجی دانشگاه صوفیه، سخنرانی کردند.
تسوتان تئوفائف، مترجم قرآن به زبان بلغاری در این نشست، با بیان اینکه ترجمههای بسیاری از قرآن به زبان بلغاری وجود ندارد، گفت: ترجمهای که از قرآن کریم به زبان بلغاری کردم، نخستین ترجمه آکادمیک و علمی است که از زبان عربی انجام شده است و انتشارات «دارالافتاء مسلمین بلغارستان» آن را منتشر کرد.
وی افزود: زمانیکه ترجمه این قرآن را آغاز کردم، یک مرد مسیحی در خانوادهای مسیحی و در یک کشور مسیحی بودم و پس از آن اسلام آوردم و مسلمان شدم و برخی از هموطنانم هم با خواندن این ترجمه قرآن، دین اسلام را برای خود انتخاب کردند.
این مترجم قرآن در ادامه گفت: ترجمه قرآن کریم از ابتدا تا به امروز با چالشهای بسیاری مواجه بوده است و این مشکلات زمانیکه یک مترجم مقابل ویژگیهای زبان خداوندی از لحاظ اسلوبها قرار میگیرد، بیشتر میشود.
وی با تأکید بر اینکه ترجمه قرآن به زبانهای دیگر در کشورهای اسلامی و غیراسلامی، بسیار ضروری است، گفت: البته ترجمه قرآن به زبانهای دیگر نیازمند شناخت معانی و حکمتهایی است که در آن وجود دارد.
تسوتان تئوفائف، ادامه داد: با این حال نمیتوان در ترجمهها، تمامی الفاظ و معانی موجود در قرآن را منتقل کرد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه ترجمه قرآن دو بخش است، اظهار کرد: یکی از این دو بخش، ترجمه واژه به واژه است که در آن نمیتوان معانی قرآن را به صورت کامل و عیناً ترجمه کرد. دیگری هم ترجمه تفسیری است که البته یک ترجمه کامل نیست و تنها تفسیر مفسر از آیات قرآن است که به زبان دیگری نوشته میشود و بدون شک کلمه تفسیر، واژه مناسبی برای ترجمه نیست.
فهم قرآن شرط موفقیت مترجمان کلام وحی است
وی ادامه داد: یکی از گامهای اولیه برای موفقیت مترجم، فهم معانی اصلی قرآن کریم است که این شناخت معانی، با استفاده از تفسیرهای بسیار زیاد، امکانپذیر است.
تسوتان تئوفائف در پایان سخنان خود گفت: دانشمندان بسیاری وجود دارند که معنای قرآن را میفهمند و به آن توجه میکنند؛ اما مترجم باید در زبان مادری خود نیز تسلط کافی داشته باشد تا بتواند قرآن را به شایستگی به زبان خودش، ترجمه کند.
رسول اسماعیلزادهدوزال، مترجم قرآن به زبان ترکی نیز در سخنان خود در این نشست، با تشریح ماهیت زبان ترکی، گفت: متکلمان به این زبانها عمدتاً مسلمان و بخش اندکی از آنها مسیحی هستند.
وی همچنین در خصوص قدیمیترین کتابهای نوشته شده و ترجمه شده به زبان ترکی گفت: متن کتاب ترجمه شده «دده قور قوت»، قدیمیترین ترجمه به زبان ترکی است. داستانهای این کتاب پیش از میلاد مسیح(ع)، سینه به سینه در فرهنگ ترکها وجود داشت که با ورود اسلام، این داستانها، وجه اسلامی گرفتند و ۶۰۰ سال قبل توسط شرقشناسان به عالم علم و ادب، معرفی شدند.
نخستین ترجمه قرآن به ترکی با کتاب «دده قور قوت» آمیخته شده است
اسماعیلزادهدوزال افزود: اولین ترجمه قرآن به زبان ترکی نیز با کتاب «دده قور قوت» آمیخته شده است. در این کتاب برخی سورهها و آیات قرآن به دو صورت نظم و نثر، به ترکی ترجمه شده است.
وی ادامه داد: بعدها و برای نخستین بار، قرآن توسط محمد بن حمزه، به زبان ترکی ترجمه شد. این کتاب به تازگی در کشور ترکیه با حروف لاتین، منتشر شده است.
مراحل ترجمه قرآن به ترکی
اسماعیلزادهدوزال در بخش دیگری از سخنانش درباره انواع ترجمه قرآن به زبان ترکی گفت: ترجمه قرآن به زبان ترکی چند مرحله را پشت سر گذاشته است. ترجمههای نخستین، تحتاللفظی بودند و ساختار زبان مقصد رعایت نمیشد.
وی ادامه داد: بعد از آن ترجمه جملهای به میان آمد و قرآن به صورت جمله به جمله ترجمه شد. مرحله سوم هم شامل ترجمه تفسیری، میشود که مترجم در آن علاوه بر ارائه آکادمیک ترجمه، مبادرت به تفسیر جزئی برخی واژهها و اصطلاحات میکرد.
اسماعیلزادهدوزال، افزود: امروزه حدود ۴۰۰ نوع ترجمه قرآن به زبانهای ترکی داریم که از آن تعداد حدود ۱۵۰ ترجمه (اصل ترجمه یا کپی ترجمه) در گنجینه مؤسسه ترجمان وحی، گردآوری شده است.
وی در پایان این نشست، عدم حمایتهای مادی و معنوی نهادهای دولتی، خصوصی و مراکز علمی را از جمله مشکلات ترجمه قرآن به زبانهای دیگر دانست.
بیستونهمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران در مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب از ۱۵ تا ۲۵ اردیبهشت پذیرای علاقمندان است.