تاکنون ۱۲ ترجمه از متن کامل قرآن به زبان چینی و دو متن کامل به زبان «اویغوری» و «قزاقی» در چین به چاپ رسیدهاست.
به گزارش رهیافتگان (پایگاه جامع مبلغین و تازه مسلمانان ) با ورود اسلام به چین در دوران دودمان تانگ یعنی در سالهای ۶۱۸ تا ۹۰۷، بخشهایی از قرآن مجید هم به این سرزمین راه یافت، ولی زمان دقیق آن مشخص و معلوم نیست.
سال ۶۵۱ میلادی آغاز گسترش دین اسلام در چین
برخی میگویند که در زمان عثمان، سومین خلیفه مسلمین در سال ۶۵۱ میلادی، فرستادهای را برای ملاقات با امپراتور چین به شهر «چانگ اَن» پایتخت آن کشور اعزام کرد و آن فرستاده شرح و حال امپراتوری اسلامی و تعلیمات و اعتقادات اسلامی را به امپراتور ارائه کرد. بسیاری از اعضای این هیئت پس از انجام مأموریت، در چین باقی ماندند. از این رو، مسلمانان چین سال ۶۵۱ میلادی را آغاز گسترش دین اسلام در چین تلقی میکنند. منابع عربی میگویند که رفت و آمدهای تجاری بین چین و کشورهای عربی و فارس(ایران) در قرن ششم، از طریق جزیره سیلان(سریلانکا) شروع شد. در قرن هفتم، کشورهای عربی و فارس مهمترین بازار تجار چینی بودند. در زمان عبدالملک(۷۰۵-۷۱۵ میلادی و ۸۶-۹۶ قمری) «عتبه» با نیروهای خود به ناحیه مرز چین رسیده و کاشغر را اشغال کرد.
نقش مبادلات تجاری در تبادلات فرهنگی
عتبه، هیئتی به رهبری «هبیره بن المثمرج» را به دربار امپراتور چین اعزام و از امپراتور این کشور تقاضا کرد که آب و خاک چین را به خلافت اسلامی تسلیم کند. امپراتور چین یک لیوان آب و یک مشت از خاک چین را به او هدیه داد تا نشان دهد که عتبه به سرزمین چین رسیده است. از این جهت تاریخدانان عرب معتقدند که آغاز ورود دین اسلام به چین همین تاریخ است. شاید بتوان گفت که دین اسلام حدود اوایل سلسله «تانگ» به چین وارد شده است.
در دوران سلسلههای تانگ و سونگ، تعداد زیادی از تجار عرب به چین آمدند که نقش مهمی در گسترش مبادلات تجاری و فرهنگی ایفا کردند. بسیاری از آنها در پایتخت و شهرهای سواحل دریا اقامت گزیده و زندگی میکردند. آنها که به مکانی برای اقامه نماز نیاز داشتند، در جاهای مخصوص اقامت کرده و در آنجا مسجد ساختند. در زمان چنگیز، بعضی از عربها و فارسها ناچار به مغولستان چین هجرت کردند و از آنها به عنوان اسیر جنگی در جنگهای فتح و یکپارچگی سرزمین چین استفاده کردند. تعداد آنان حدود صدها هزار نفر سرباز، صنعتگر و روحانی تخمینزده میشود.
ورود اسلام از آسیای میانه به سینکیانگ
بعدها آنان با زنان و دختران بومی ازدواج کرده و بچهدار شدند و از این ازدواجها به تدریج نژاد خوی(یکی از نژادهای مسلمان) به وجود آمد. در دوران سلسلههای «وودی» و «سونگ شمالی»(۹۰۷-۱۰۲۷)، دین اسلام از آسیای میانه به «سینکیانگ» وارد شد. با گسترش اسلام در سینکیانگ، نهتنها تعداد پیروان آن زیادتر و مناطق محل سکونت آنها بزرگتر میشد، بلکه دین اسلام به ایدئولوژی اغلب اقوام ساکن این منطقه تبدیل شد. در زمان سلسله «یوان» تا اوایل دوران سلسله «مینگ»، بسیاری از اقوام به دین اسلام گرایش پیدا کرده و مسلمان شدند. آنها با نژاد «خَن» ازدواج کرده و زندگی مشترکی داشتند و از اینرو دین اسلام در چین پیوسته و به طور وسیع رواج یافته و رشد میکرد.
در چین ده قوم و نژاد به اسلام اعتقاد دارند
در چین ده قوم و نژاد به دین اسلام اعتقاد دارند که عبارتند از: ملیتهای خویی، دونگ شیانگ، سالار، بائواَن، اویغور، قزاق، ازبک، قرقیز، تاتار و تاجیک. جمعیت مسلمانان چین آن طور که به شکل رسمی اعلام میشود، حدود ۱۸ میلیون نفر است و سه قوم خویی، اویغور و قزاق ۹۹ در صد از کل جمعیت مسلمانان چین را تشکیل میدهند. دین اسلام در چین با روش ویژهای رواج یافت و بیشتر بر افزایش جمعیت خود از طریق زاد و ولد تکیه داشت و به تبلیغ رسمی و گسترش آن از طریق توسعه تعلیمات مذهبی توجه زیادی نمیکرد.
دهه ۳۰ قرن ۲۰؛ نخستین ترجمه متن کامل قرآن به زبان چینی
به همین جهت، نخستین ترجمه متن کامل قرآن به زبان چینی در دهه۳۰ از قرن ۲۰ به پایان رسید. قبل از چاپ ترجمه قرآن در چین، معمولا «قرآن» از طریق قرائت کردن و گوش دادن پخش و منتشر میشد. برای ترجمه «قرآن» به زبان چینی مانند سایر زبانها دو نظریه وجود داشت؛ یک عده معتقد بودند که این کتاب مقدس نباید ترجمه شود، چون زبان عربی شعار دین اسلام است و مسلمانان هنگام نماز باید با زبان عربی نماز به جای آورند و مسلمانان غیر عرب باید زبان عربی را یاد بگیرند.
نخستین ترجمه قرآن در سال ۱۸۲۶
عدهای دیگر میگفتند باید قرآن ترجمه شود؛ زیرا بسیاری از مسلمانان غیر عرب «قرآن» را به زبان خود ترجمه کردهاند، ولی از آنجا که آنها به زبان «قرآن» خیلی آشنا نیستند، ترجمه آنها با اشتباهات زیادی همراه است. لذا، باید عربها معنی دقیق «قرآن» را توضیح دهند تا مسلمانان غیر عرب بتوانند متن ترجمه شده صحیحی در دست داشته باشند. ولی بعدها و به مرور زمان، ترجمه «قرآن» به زبان چینی آغاز شد. ترجمه «قرآن» در چین ابتدا از ترجمه بخشهایی از آن آغاز شد و سپس متن کامل آن ترجمه شد. نخستین چاپ«قرآن» به زبان عربی در چین، با مسئولیت و نظارت مالیان یوان در سال ۱۸۶۲ انجام شد. این قرآن هم اکنون در استان «یوننن» چین نگهداری میشود. در دوران اواخر سلسله مینگ و اوایل سلسله چینگ، کار ترجمه « قرآن» به زبان چینی آغاز شد. ولی در آن زمان هیچ کسی متن کامل آن را ترجمه نکرد.
در اواسط قرن۱۹، کتابی تحت عنوان «توضیحاتی برای کودکان» ترجمه «ماجی بِن» و کتاب دیگری با نام «تفسیر مستقیم قرآن» توسط مافوچو منتشر شد. سپس با ورود متن ترجمه شده قرآن به زبانهای اروپایی و پیشرفت جنبش جدید فرهنگی در چین، ترجمه متن کامل قرآن در این کشور آغاز شد.
تاکنون ۱۲ ترجمه از متن کامل قرآن به زبان چینی و دو متن کامل به زبان اویغوری و قزاقی در چین به چاپ رسیده است.
ادامه دارد…
علی محمد سابقی-رایزن فرهنگی اسبق ایران در چین